ایران زمین در تاریخ‏نگاری ایلخانان و ممالیک

Authors

احمد فضلی نژاد

abstract

قرن هفتم و هشتم هجری، دورة رشد و بالندگی تاریخ نگاری در ایران و جهان اسلام است. در آستانة قرن هشتم، دولت ایلخانی در ایران پس از سال‏ها کشمکش و درگیری میان طرفداران شیوة صحراگردی و غارتگری(مغول‏ها) و مدافعان مدنیّت و تمرکزگرایی سیاسی (ایرانیان)، به مرحله‏ای از ثبات و آرامش نسبی رسید. اسلام آوردن غازان دولت ایلخانی را نیز در شمار دولت‏های جهان اسلام قرار داد. این دوره، همچنین شاهد ادامة جنگ‏های خارجی ایلخانان با همسایگان آنان به ویژه سلاطین مصر و شام است که از ابتدای تأسیس دولت ایلخانی آغاز شده بود.به این ترتیب جنبش تاریخ‏نگاری، در ایران و دیگر مناطق جهان اسلام به ویژه در مصر و شام، به مناسبات خارجی دولت‏های اسلامی توجه ویژه‏ای نمود. تاریخ‏نگاران ایرانی در این دوره با رویکردی جدی به ایران، جایگاه ایران زمین در تاریخ و محدودة جغرافیایی آن را مورد توجه قرار دادند. احیای این نگرش که از زمان فردوسی تا این زمان بی‏سابقه بود، به بازخوانی تاریخ روابط ایران و اعراب در برخی از متون و منظومه‏های تاریخی انجامید. هم زمان، مورخان عرب مانند قلقشندی و عمری نیز از ایران به عنوان کشوری مستقل نام برده و دولت ایلخانی را در امتداد  پادشاهی‏های باستانی این سرزمین قرار دادند. در این پژوهش با توجه به انعکاس منازعات ایلخانان و مملوکان در منابع تاریخی، به تفسیر رویکرد مورخان ایرانی و عرب در مورد مفهوم ایران زمین و تحلیل این منابع از منظر هویت ایرانی پرداخته می‏شود.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

جایگاه اشرافیت نظامی در مناسبات ایلخانان و ممالیک

ماهیت نظامی ساختار حکومت ایلخانان و ممالیک، جایگاه ویژه سپاه و سلطۀ هرچه بیشتر اشرافیت نظامی را در پی داشت. سنخ مناسبات دو حکومت که در بیشتر موارد وجه تقابلی داشت، موجب می‌شد سران نظامی در چگونگی این مناسبات سهم تعیین کننده‌ای داشته باشند. از جمله مصادیق این مسأله، پناهندگی اختیاری یا اجباری بزرگان نظامی به قلمرو حکومت رقیب بود که با اقبال بسیار همراه می‌شد و سیاست و اقتصاد مناطق محلّ منازعه را ...

full text

وافدیّه ی مغول؛ پژوهشی پیرامون امواج فراریان و پناهندگانِ دولت ایلخانان به قلمرو ممالیک مصر

یکی از تحّولات برجسته در نیمه‌ی دوم سده‌ی هفتم هجری/ سیزدهم میلادی، برپایی حکومت ایلخانانِ مغول در چهارچوب مرزهای سیاسی ایران است. از ویژگی‌های قابل توجه این حکومت، چالش‌های مرزی و اختلافات سیاسی- نظامی آنان با همسایه‌ی غربی خود، ممالیک مصر بود. در این میان، نقش گروه‌های فراری و پناهنده به خصوص افراد و گروه‌هایی که از سمت حکومت ایلخانان مغول به سوی ممالیک مصر می‌گریختند و به آنان پناهنده می‌شدند،...

full text

بررسی روابط ایلخانان و ممالیک مصر دردوره سلطنت غازان خان (703-694 ﻫ/ 1304-1295 م)

غازان خان در سال 694ﻫ/1295م به مقام ایلخانی دست یافت. با آغاز سلطنت او جنگ‌های چهارساله داخلی ایلخانان که پس از مرگ ارغون خان شروع شده بود پایان یافت وحکومت ایلخانی رسماً دین اسلام را پذیرفت. تأثیر اسلام پذیری غازان در سیاست خارجی کمتراز سیاست داخلی نبود. زیرا اسلام‌گروی او بر خلاف آنچه انتظار می‌رفت به هیچ وجه از دشمنی ایلخانان با ممالیک مصر و شام نکاست و نبرد بین غازان و ممالیک به همان الگوی ا...

full text

وافدیه ی مغول؛ پژوهشی پیرامون امواج فراریان و پناهندگانِ دولت ایلخانان به قلمرو ممالیک مصر

یکی از تحولات برجسته در نیمهی دوم سدهی هفتم هجری/ سیزدهم میلادی،برپایی حکومت ایلخانانِ مغول در چهارچوب مرزهای سیاسی ایران است. از ویژگیهایقابل توجه این حکومت، چالشهای مرزی و اختلافات سیاسی- نظامی آنان با همسایهیغربی خود، ممالیک مصر بود. در این میان، نقش گروههای فراری و پناهنده به خصوصافراد و گروههایی که از سمت حکومت ایلخانان مغول به سوی ممالیک مصر میگریختند وبه آنان پناهنده میشدند، در بروز و تش...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
مجله پژوهش های تاریخی ایران و اسلام

Publisher: دانشگاه سیستان و بلوچستان

ISSN

volume 8

issue 15 2014

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023